Ảnh & Clip ✿◕ ‿ ◕✿ Việt Nam Ngày Ấy... ✿◕ ‿ ◕✿

Một gánh hát hành nghề giữa chợ. Nơi hành nghề hát rong thường là những chốn đông người như chợ búa, phố lớn, sân đình, chùa vào ngày lễ.



Một “ban nhạc” ở Hà Nội tại “sân khấu” là mảnh sân một ngôi nhà ở nông thôn. Các gánh hát có thể được thuê biểu diễn tại các gia đình khá giả hoặc các sự kiện địa phương.




Người dân tụ tập xem một gánh hát biểu diễn ở Lào Cai.



Dân chúng xem các nghệ sĩ hát rong biểu diễn tại một lễ hội ở miền Bắc.



Ban nhạc tài tử của ông Nguyễn Tống Triều dự Hội chợ thuộc địa Marseille 1906 tại Pháp. Bên cạnh các gánh hát đường phố, có những đoàn nghệ thuật được tổ chức quy củ, có danh tiếng và nhà hát riêng. Đôi khi họ được mời sang Pháp biểu diễn.



Đoàn nghệ sĩ xứ thuộc địa Nam Kỳ đi dự Hội chợ Marseille 1906 tại Pháp



Ảnh màu cố đô Huế năm 1961 của John Dominis​

Toàn cảnh tráng lệ của sân khấu Hoàng thành với Ngọ Môn là hậu cảnh.

Những bức ảnh màu đẹp ngỡ ngàng về Cố đô Huế năm 1961 được John Dominis, phóng viên tạp chí Life thực hiện đem đến cho độc giả một góc nhìn thú vị về mảnh đất cố đô xưa.



Mặt trước của Kinh thành Huế năm 1961.​

 

Tòa Minh Lâu soi bóng xuống hồ nước trong lăng vua Minh Mạng.



Tòa Minh Lâu nhìn từ mặt chính diện.



Nét thâm trầm, cổ kính của lăng vua Minh Mạng.



Các diễn viên biểu diễn nhạc cung đình trên cầu Trung Đạo của Hoàng thành Huế.



Các diễn viên biểu diễn nhạc cung đình trên cầu Trung Đạo của Hoàng thành Huế.



Người dân xem buổi biểu diễn trong Hoàng thành.



Các phụ nữ mặc áo dài xem biểu diễn nhạc cung đình.



Những người nông dân bên bờ sông Hương.




Phu Nhân VNCH TRẦN LỆ XUÂN - Qủa Báo Sau Gần 10 Năm “Tề Gia Trị Quốc” Bên Cạnh NGÔ ĐÌNH NHU



Madam Nhu TRẦN LỆ XUÂN VNCH Đã Sống Lặng Lẽ Đến Khó Tin Trong Những Ngày Tháng Cuối Cùng Ra Sao




Số Phận 4 Người Con Chung Của TRẦN LỆ XUÂN Và NGÔ ĐÌNH NHU VNCH Sau Năm 75 Ra Sao​

Chùm ảnh: Phố Hàng Khay – con phố nhiếp ảnh nổi tiếng Hà Nội xưa​

Phố Hàng Khay từng mang một cái tên khá lạ là phố Anh Quốc. Trong nhiều thập niên, con phố này đã trở thành một “phố nhiếp ảnh” của thủ đô Hà Nội.

Phố Hàng Khay là con phố dài 170 mét, nối liền phố Tràng Tiền với phố Tràng Thi ở bờ Nam hồ Gươm của Hà Nội. Đây nguyên là đất thôn Vũ Thạch thuộc tổng Tiền Túc (sau đổi là tổng Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương cũ.




Tên gọi phố Hàng Khay gắn liền với một nghề thủ công truyền thống đặc sắc là nghề khảm. Từ hàng thế kỷ trước, dọc phố Hàng Khay có những cửa hàng chuyên làm và bán các đồ khảm xà cừ như khay, sập, ghế, bàn, tủ chè… Trên phố từng có đền thờ Tổ nghề khảm mà nay không còn dấu tích.​

 

Phố Hàng Khay xưa bao gồm cả đoạn phía Nam phố Tràng Tiền ngày nay. Đầu thời Pháp thuộc, người Pháp gọi chung phố này và phố Tràng Tiền là “rue des Incrusteurs”, hay phố Thợ Khảm. Năm 1886, phố đổi tên là phố Paul Bert.



Năm 1945, phố Paul Bert tách thành phố Tràng Tiền – Hàng Khay. Thời kỳ tạm chiếm 1947 – 1952, tuyến phố này nang một cái tên lạ lẫm là phố Anh Quốc. Sau ngày ngày phóng thủ đô năm 1954, cái tên Tràng Tiền – Hàng Khay được khôi phục.



Khi quân Pháp chiếm Hà Nội, phố Tràng Thi là một trong những phố người Pháp mở mang đầu tiên. Từ năm 1886, đốc lý Hà Nội là Halais đã cho mở đường xá mới. Có một ngôi nhà xây vào năm đó đến nay vẫn tồn tại, là nhà số 3 Hàng Khay. Trên nóc tòa nhà còn dòng chữ số 1886.



Tuyến Tràng Tiền – Hàng Khay – Tràng Thi thời đó là tâm điểm của khu phố Tây ở Hà Nội. Trên phố Hàng Khay, các cửa hàng của người Pháp dần dần thay thế các hiệu khảm truyền thống. Có thể kể đến cửa hàng thuốc tây ở nhà số 1, hiệu tơ lụa ở số 25, khách sạn – nhà hàng Ritz ở số 37…



Bên mạn bờ hồ Gươm của phố Hàng Khay khi ấy có một dãy quầy hàng hình bán nguyệt, tập trung 10 cửa hàng hoa do người làng Ngọc Hà sớm sớm gánh hoa lên đây bán.



Sau năm 1945, một sự thay đổi lớn diễn ra trên phố Hàng Khay. Con phố dần dần xuất hiện nhiều hiệu ảnh, mà hiệu đầu tiên là hiệu ảnh Quốc Tế của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phan Xuân Thúy mở năm 1946. Điều này có lẽ là do vị trí đắc địa bên hồ Gươm của khu phố.



Trong nhiều thập niên, phố Hàng Khay đã trở thành một “phố nhiếp ảnh” của Hà Nội, nơi người dân thủ đô đến chụp ảnh lưu niệm ở studio, những người thợ chụp ảnh bên bờ hồ đến tráng rửa ảnh hay mua sắm vật tư ngành ảnh…



Thời nay, nhiếp ảnh truyền thống đang dần nhường chỗ cho các thiết bị cầm tay tiện dụng nên nghề ảnh trên phố Hàng Khay đã mai một khá nhiều. Trên phố chỉ còn vài ba cửa hàng kinh doanh ngành nhiếp ảnh.



Nghề khảm trai thì đã hoàn toàn biến mất trên phố Hàng Khay. Rất khó tìm ra các mặt hàng khảm trai trong các cửa hàng bán đồ mỹ nghệ trên con phố này.



Chỉ có một điều mà phố Hàng Khay mãi mãi không thay đổi cùng thời cuộc, đó là khung cảnh tuyệt vời của bờ hồ Gươm.

Đây là nơi người dân và du khách có thể rảo bước dưới hàng cây mát rượi, phóng tầm mắt nhìn những công trình biểu tượng của Hà Nội như Tháp Rùa, đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc, Bưu điện Hà Nội.

Ngày ngày, rất người tìm đến với con phố này để ghi lại những khoảnh khắc đẹp, có thể sẽ trở thành kỷ niệm khó quên trong đời…



​

Tiểu Sử Số Phận 5 Đại Tướng Cấp Cao Của Chế Độ VNCH Trước Và Sau Năm 75

​

Số Phận 5 Phu Nhân Quyền Lực Làm Điên Đảo VNCH Bây Giờ Ra Sao

Sự Ra Đi Đầy Bí Ẩn Của 13 Tướng Lãnh VNCH Trước Năm 75 Đến Nay Vẫn Chưa Có Lời Giải​

 

Những gánh hàng rong lưu giữ “hồn” phố Hội


(Ảnh. Tào phớ cô Lý phố Hội)
Hội An luôn mang trong mình nét đẹp riêng có. Dù đêm hay ngày, nơi đây đều mang đậm nét nên thơ yên bình với những căn nhà cổ nhuốm màu theo tháng năm. Cùng với những công trình kiến trúc đặc sắc, những gánh hàng rong đều đặn không quản nắng mưa hơn cả đã trở thành một phần “hồn” của chốn này.



(Ảnh. Cô Lợi bên hàng bánh xoài)

(Ảnh. Những cô hàng rong nói chuyện bên sông Hoài)

Hội An tuyệt đẹp về đêm với hàng ngàn chiếc


Nhớ về thời hoàng kim của “băng video”, “đầu video”


Các hàng cho thuê băng video hồi ấy có đủ mọi thể loại phim như chưởng Tàu, hành động Mỹ, tâm lý xã hội, hoa hậu áo tắm, thậm chí… “phim con heo”.

Trong thập niên 1990, nói đến văn hóa phim ảnh ở các gia đình Việt Nam là nói đến những cuốn “băng video” to như cục gạch. Đó là một thiết bị ghi hình mà tên gọi quốc tế là Video Cassette định dạng VHS, ra mắt năm 1976.

Một băng video gồm một vỏ băng bằng nhựa, trong đó có một dây băng từ. Cũng như băng Compact Cassette (loại băng nhỏ hơn, chỉ lưu trữ âm thanh, ở Việt Nam thường gọi là “băng cassette”), băng video có thể dùng để ghi đi ghi lại nhiều lần những nội dung khác nhau.

Băng video VHS được sử dụng với “đầu video” – được coi là một tài sản có giá trị trong nhà. Gia đình nào sở hữu một chiếc đầu video Nhật xịn của Panasonic hay Sony bày phòng khách thì tha hồ “oai” với hàng xóm láng giềng.

Đã có đầu video là phải có một chồng băng video cao ngất chất trong tủ. Cứ lúc nào rảnh rỗi là mọi người lại bật video lên xem. Trẻ em mê hoạt hình, người lớn thì mê phim truyện… Có khi cả xóm tụ tập tại một nhà có đầu video để xem phim, không khí rất rôm rả.

Cùng với sự thịnh hành của băng video là sự nở rộ của những hàng cho thuê băng. Giá thuê thường là 1.000 đồng 1 ngày, sau tăng dần lên 2.000 đồng. Các hàng cho thuê băng có đủ mọi thể loại phim như chưởng Tàu, hành động Mỹ, tâm lý xã hội, hoa hậu áo tắm, thậm chí là cả… “phim con heo”.

Tiếng kêu “xoành xoạch” khi đầu video “nuốt” băng là một âm thanh khó quên trong thời kỳ hoàng kim của băng video.


Những cái tua băng bằng tay như thế này có thể tìm thấy ở mọi cửa hàng bách hóa. Mặc dù đầu video cũng có chức năng tua băng, nhưng mọi người cho rằng tua bằng tay thì sẽ đỡ hại cho đầu hơn.

Sửa đầu video là một công việc ăn nên làm ra, vì chiếc đầu này có thể dính phải đủ thứ trục trặc như kẹt băng, bẩn đầu từ, còn băng video thì rất hay bị mốc, thậm chí còn bị đứt và phải nối lại.

Từ cuối những năm 1990, cùng với việc phát triển kỹ thuật số và sự ra đời những kỹ thuật ghi âm, ghi hình tân kỳ hơn, như dùng đĩa CD, DVD, băng video cassette không còn được ưa chuộng nữa và dần dần chìm vào quên lãng.

Những chiếc đầu video – niềm tự hào một thuở – giờ đây trở thành “đồ cổ”, đem cho chưa chắc có người lấy, trừ… dân buôn đồng nát.




Danh Tính Cậu Bé Kết Liễu Số Mệnh Của NGÔ ĐÌNH DIỆM VNCH - Liệu Lời Tiên Tri Đã Ứng Nghiệm?




Tiểu Sử Dòng Họ NGÔ ĐÌNH DIỆM - Số Phận Toàn Thể Con Cháu 3 Họ Gia Đình Nhà Ngô Đình Diệm




Gia Phả Dòng Họ NGÔ ĐÌNH DIỆM - Nhân Quả Báo Ứng Và Chuyện Tâm Linh Kỳ Bí Về Ngôi Mộ Tổ Họ Ngô Đình

​

 

Di sản của Sài Gòn xưa cần giữ lại trước khi nó biến mất

Phải xác định những công trình, không gian nào là di sản của Sài Gòn xưa cần giữ lại trước khi nó biến mất trong dòng xoáy phát triển hiện đại của TP.HCM.


Trụ sở Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn tại 136 Hàm Nghi, P.Bến Thành, Q.1, TPHCM.​

Đường Tôn Đức Thắng từ ngã tư Đinh Tiên Hoàng đến cột cờ Thủ Ngữ -


Chợ Bến Thành


Bưu điện TP.HCM


Nhà thờ Đức Bà trong buổi chiều tà


Hồ Con Rùa và đường Phạm Ngọc Thạch


Chợ Tân Định - Ảnh: GIA TIẾN


UBND TP.HCM trên đường Lê Thánh Tôn - Ảnh: GIA TIẾN


Mặt sau của Tòa án nhân dân TP.HCM trên đường Nguyễn Trung Trực - Ảnh: GIA TIẾN


Bến Nhà Rồng bên sông Sài Gòn - Ảnh: GIA TIẾN​

 

Nhà thờ Tân Định




Ngắm ảnh Kiến trúc Pháp xưa ​

Hiện vật mộc bản thời Minh Mạng có nội dung đổi tỉnh Phiên An làm tỉnh Gia Định vào năm 1833 - Ảnh: L.Điền


Bản đồ Thành phố Sài Gòn vào năm 1860 từ nguồn Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II - Ảnh: L.Điền


Khánh thành tuyến xe điện Sài Gòn vào năm 1866 và 1879 - nguồn lưu trữ Hải ngooại của Bộ Ngoại giao Pháp


Tòa thị chính Thành phố Sài Gòn thời Pháp thuộc - nguồn Lưu trữ Hải ngoại Pháp


Dinh Toàn quyền Đông Dương (nay là Hội trường Thống Nhất) - nguồn Lưu trữ Ngoại giao của Bộ Ngoại giao Pháp


Nhà thờ Đức Bà ở Sài Gòn - nguồn Lưu trữ Ngoại giao của Bộ Ngoại giao Pháp


Khám Lớn Sài Gòn và các bản vẽ khi xây dựng - Ảnh: L.Điền


Nha Tài chính Đông Dương (hiện là trụ sở Bộ Ngoại giao) - Ảnh: Trung tâm lưu trữ quốc gia


Cầu Long Biên - Ảnh: Trung tâm lưu trữ quốc gia
​

 

Lò gạch Mang Thít là một kho báu chờ được đánh thức


Lò gạch, gốm truyền thống ở huyện Mang Thít


Nghề nung lụi tàn, kéo theo “vương quốc lò” cũng dần sụp đổ theo năm tháng...


Khối tài sản lò gạch - gốm ở huyện Mang Thít được đánh giá có nhiều cơ hội, tiềm năng để trở thành một di sản đương đại không chỉ độc đáo của riêng Việt Nam

Từ khu công nghiệp đến di sản


Nhà xưởng tan hoang, sụp đổ theo thời gian


Vương quốc lò nung nằm hiu hắt dọc hai bên kênh Thầy Cai, lọt thỏm giữa những mảng xanh ruộng vườn khiến bao người xốn xang - Ảnh: CHÍ HẠNH


Xóm lò nung vắng vẻ một cách buồn bã với bà con làng nghề - Ảnh: CHÍ HẠNH


Vương quốc lò nung dọc kênh Thầy Cai, xã Mỹ An, huyện Mang Thít thỉnh thoảng chỉ có vài ba thương hồ đến đây lấy gạch - Ảnh: CHÍ HẠNH


“Lâu lâu nổi lửa một lò, tạo công ăn việc làm cho bà con trong xóm để đỡ nỗi nhớ nhung với nghề”, ông Nguyễn Văn Năm, 70 tuổi buồn bã nói - Ảnh: CHÍ HẠNH


Lò nung im ắng, sân phơi vắng người, khung phơi gạch mục dần theo năm tháng - Ảnh: CHÍ HẠNH


Tinh hoa gốm Bình Dương



Góc trưng bày hai chiếc bình gốm sơn mài đặc biệt của nhà sưu tập Đào Duy Thắng (giữa)​

 

Bộ sưu tập cối gốm của nhà sưu tập Dương Cao Sang - Ảnh: L.Đ.


Hiện vật xưa nhất là chiếc bình chứa nước khổ lớn cuối thế kỷ 19 có dòng chữ “Lái Thiêu thị Giáo Đường lộ”, thuộc bộ sưu tập của anh Trần Bình


Chiếc lu nước cỡ lớn (cao 78cm) của một gia đình quý tộc cuối thế kỷ 19 thuộc dòng gốm Lái Thiêu - Ảnh: L.ĐIỀN


Nhóm đồ gia dụng với hộp trà gốm Lái Thiêu của cụ Lý Lược Tam (bìa phải) - Ảnh: L.Điền


Bộ sưu tập đèn dầu lạc bằng gốm Phúc Kiến - Triều Châu - Ảnh: L.Điền


Hòn non bộ gốm Chòm Sao ít thấy - Ảnh: L.Điền


Bộ đồ trà gốm Lái Thiêu - Ảnh: L.Điền


Nhóm gốm gia dụng thương hiệu Thành Lễ - Ảnh: L.Điền


​

Tết người Bắc ở Sài Gòn xưa

Hóa ra thú chơi mai rừng như 'mốt' chơi đào rừng gần đây của người Hà Nội, đã được những tay chơi Sài Gòn thưởng lãm từ lâu. Và Tết của người Bắc ở Sài Gòn xưa cũng có đủ bánh chưng, tranh Thần Đồ, Uất Lũy, bài tam cúc và cũng nặng nề biếu xén.

Chợ hoa Tết đường Nguyễn Huệ của Sài Gòn những năm 1960 - Ảnh tư liệu

Nhiều người Sài Gòn hẳn còn nhớ những cái Tết Bắc ở Sài thành với đường Nguyễn Huệ đầy hoa; chợ Bến Thành ngập măng miến, lá dong; đường Lê Lợi ngập sắc màu của những sạp hàng thiệp chúc Tết; những cặp tranh Thần Đồ, bài tam cúc và nồi bánh chưng xanh…


Chợ Tết Bến Thành những năm 1960 - Ảnh Tư liệu​

 

Ngắm ảnh ‘Vẻ đẹp Việt Nam’


Nhiều người sẽ không khỏi nôn nao nhớ Tết khi ngắm tác phẩm Cúng 30 Tết của tác giả Trần Duy Tình

Một số bức ảnh lọt vào vòng chung kết cuộc thi Vẻ đẹp Việt Nam 2018:


Tác phẩm Chợ nổi ngày giáp Tết của tác giả Lê Thái Dương


Tác phẩm Nhảy xạp mùa xuân của tác giả Phạm Quốc Hưng


Tác phẩm Vật cầu bùn làng Vân của tác giả Trần Việt Phương


Tác phẩm Đất võ của tác giả Hoàng Bích Nhung


Tác phẩm Thu hoạch của tác giả Đỗ Trọng Hoài Ân


Tác phẩm Thợ hàn của tác giả Dương Văn Bảy


Tác phẩm Trong vòng tay ngoại của tác giả Nguyễn Thị Lệ Sương

​

 

ẢNH SIÊU HIẾM VỀ TUYẾN ĐƯỜNG SẮT SÀI GÒN – MỸ THO


Nhà ga cũ của Sài Gòn thời Pháp thuộc, nằm ở vị trí công viên 23/9 ngày nay. Đây là một trong 2 ga đầu – cuối của đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho, tuyến đường sắt đầu tiên của Đông Dương.


Chuyến tàu đầu tiên xuất phát từ ga Sài Gòn, vượt sông Vàm Cỏ Đông đến ga cuối cùng tại trung tâm thành phố Mỹ Tho với hành khách là các công dân Pháp, ngày 20/7/1885.


Trụ sở Công Ty Đường Sắt Đông Dương ở Sài Gòn thời thuộc địa (nay là trụ sở của Công ty vận tải đường sắt Sài Gòn) nằm bên phải chợ Bến Thành.


Ga Chợ Lớn nằm trên tuyến đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho. Ảnh chụp năm 1905.


Trạm xe lửa đi Chợ Lớn phía trước Chợ Cũ trên đại lộ Charner (đường Nguyễn Huệ ngày nay).


Tuyến đường sắt chạy qua đại lộ Charner.


Đoàn tàu chạy qua Sở Thuế quan trên đại lộ Charner.


Đoàn tàu chạy qua cột cờ Thủ Ngữ ở khu vực bến Bạch Đằng, Sài Gòn.


Cầu Tân An (địa phận TP Tân An, tỉnh Long An ngày nay), một trong hai cây cầu đường sắt quan trong (cầu kia là Bến Lức) của tuyến đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho.


Ga Mỹ Tho năm 1905.
​

 

Một bức ảnh chụp khoảng năm 1900 của tuyến đường sắt.


Đầu máy xe lửa Vaico (Vàm Cỏ) do CTy Alsacienne chế tạo năm 1895 (đường ray rộng 1 m), sử dụng trên đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho.



ẢNH HIẾM VỀ PHỤ NỮ NÔNG THÔN MIỀN BẮC VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỶ 20

Những bức ảnh của tác giả người Pháp đã khắc họa đời sống sinh hoạt, trang phục và những nét đẹp của phụ nữ nông thôn Việt Nam đầu thế kỷ 20.















​

 

​

Phố Hàng Bông, Hà Nội, năm 1903.


Phố Hàng Đào


Xe điện chạy trên phố Hàng Đào.


Phố Hàng Bè.


Chợ hoa Hàng Lược.( Đây là trước chợ Đồng Xuân)
​

 

Phố Hàng Bè.


Những món đồ chơi bày bán dịp Tết Trung thu trên phố Hàng Mã.(có bài viết đây là ảnh chụp trên phố Hàng Gai?)


Cửa hàng bán đồ vàng mã trên phố Hàng Mã ?.


Cửa hàng bán đồ vàng mã trên phố Hàng Mã.


Phố Hàng Chén.


Phố Hàng Đồng.


Phố Hàng Bạc.


Khung cảnh trong những gia đình khá giả ở Hà Nội khoảng năm 1919-1926.


Khung cảnh trong những gia đình khá giả ở Hà Nội khoảng năm 1919-1926.


Khung cảnh trong những gia đình khá giả ở Hà Nội khoảng năm 1919-1926.
​

 

Khung cảnh trong những gia đình khá giả ở Hà Nội khoảng năm 1919-1926.


Ảnh chụp phụ nữ Hà Nội khoảng năm 1919-1926.


Ảnh chụp phụ nữ Hà Nội khoảng năm 1919-1926.


Ảnh chụp phụ nữ Hà Nội khoảng năm 1919-1926.


Người phụ nữ gội đầu, vấn tóc.


Những phụ nữ đang ngồi uống trà.


Những phụ nữ gánh gồng.


Những phụ nữ gánh gồng.


Những phụ nữ gánh nước đầu phố


Người kéo xe tay.
​

 

Những người bán hàng rong.


Những người bán hàng rong.


Người mẹ cho các con ăn phở của một gánh hàng rong.


Quang cảnh một góc chợ Bưởi.


Người bán nón.


Người bán chiếu cói.


Người bán đèn dầu.


Một gia đình đang ngồi đan rổ.


Ăn trầu.


Những cậu bé chơi đùa bên chiếc xe gỗ tự chế.
​

 

Những người nông dân.


Những người nông dân.


Người phụ nữ đang thổi nấu.


Mẹ và con.




36 PHỐ PHƯỜNG HÀ NỘI 100 NĂM TRƯỚC

Phố Hàng Mắm chỉ bán mắm, cá khô còn Hàng Đường bán nhiều bánh mứt kẹo giống như hiện nay.


36 phố phường là cụm từ chỉ khu phố buôn bán của Hà Nội hình thành từ hơn 1.000 năm trước và biến đổi mạnh vào đầu thế kỷ 20. Trong ảnh là phố Hàng Mắm xưa. Đó vốn là con đường dân vạn chài gánh các loại mắm từ bên sông Hồng vào phố Hàng Bạc và tỏa đi bán trong khu 36 phố phường. Do mặt hàng này tỏa mùi khó chịu nên sau này, những người gánh dừng lại bán cố định và hình thành nên con phố chuyên bán loại đặc sản này. Trước năm 1900, phố Hàng Mắm chỉ gồm các cửa hàng bán mắm, đồ ướp và cá khô. Đến những năm 1930, nơi đây xuất hiện thêm các cửa hàng bán vại sành, tiểu sành, bia đá, đá mài… Ngày nay, người bán mắm đã chuyển hết vào chợ Hàng Bè, phố Hàng Mắm giữ nguyên tên nhưng chỉ còn những cửa hàng bán mặt hàng sành đá.


Trục đường quan trọng nhất đối với hoạt động thương mại của khu 36 phố phường Hà Nội là đường kè bờ sông, ngày nay là đường Yên Phụ – Trần Nhật Duật – Trần Quang Khải. Một bên đường là các cửa ngõ đi vào khu buôn bán, một bên là sông Hồng luôn đông đúc tàu bè chở hàng từ khắp nơi đổ về. Người Pháp từ khi mới sang đã nhận thấy tầm quan trọng của con đường nên cho xây dựng rất hoành tráng, lấy tên là Đường kè Thương mại (Quai Du Commerce). Đường chạy qua cả ga tàu hỏa đầu cầu Long Biên và bến xe ôtô ở Bến Nứa tại vị trí bến xe buýt Long Biên ngày nay. Sau trận lụt lớn năm 1926, chính quyền mới đắp con đê khiến con đường này bị ngăn cách với sông Hồng.


Khu 36 phố phường còn có tên gọi nôm là “Kẻ Chợ” – cách gọi những nơi tập trung buôn bán ở thời kỳ phong kiến. Đến những năm 1990, cách gọi “Phố cổ Hà Nội” mới dần phổ biến. Trong ảnh là phố Hàng Chiếu, còn được gọi là Đông Hà. Sách Đại Nam Nhất thống chí chép: “Phố Đông Hà bán chiếu trơn”. Nó giống như một đồn lũy hơn là một khu dân cư hay thương mại. Người Hà Nội còn gọi phố này là Phố Mới do nhà cửa đều được xây mới sau trận hỏa hoạn năm 1888. Hàng Chiếu nằm giữa Đồng Xuân và bến sông Hồng nên luôn luôn sầm uất.


Toàn cảnh phố Chợ Gạo xưa. Gạo là nông phẩm quan trọng nhất mà người nông dân sản xuất và cũng đáp ứng như cầu thiết yếu của toàn xã hội. Buôn bán gạo do đó cũng trở nên sầm uất nhất ở một đô thị đang phát triển như Hà Nội đầu thế kỷ 20. Xưa kia gạo được vận chuyển chủ yếu bằng đường sông, vì thế chợ buôn bán gạo được đặt sát bờ sông, ngay giữa sông Hồng và chợ Đồng Xuân đoạn qua Ô Quan Chưởng.


Hàng Bồ xưa tập trung nhiều cửa hàng của người Việt, người Hoa và cả các hãng của Anh, Mỹ và Nhật. Tên gọi Hàng Bồ xuất phát từ việc đây là nơi bán những chiếc bồ bằng mây tre đan. Trên con phố này một thời còn bán các loại tranh Tàu treo ngày Tết và các loại học phẩm. Đây cũng là chốn các ông đồ già Tết đến, trải chiếu ngồi viết chữ thuê.


Thôn Cổ Vũ ở Hà Vĩ (Thường Tín, Hà Đông) có nghề làm đồ gỗ sơn đã lên lập nghiệp ở khu 36 phố phường Hà Nội và hình thành nên phố Hàng Hòm. Nay dấu tích ngôi đền thờ tổ nghề gỗ sơn vẫn nằm trong phố. Xưa kia, hàng năm người dân phố Hàng Hòm vẫn giữ ngày giỗ tổ nghề trùng với lễ hội ở làng quê Hà Vĩ. Nhà cửa trên phố Hàng Hòm vốn đồng dạng với những phố cổ xung quanh, nhưng trong 60 ngày đêm chiến sự cuối năm 1946 đầu 1947, nhà cửa gần như bị phá hủy hoàn toàn, sau đó mới được xây dựng lại.
​

 

Phố Hàng Bè xưa nằm sát sông Hồng, vốn là nơi bán các bè gỗ và vật liệu làm nhà. Mặt hàng buôn bán ở đây ngày càng mở rộng sang các loại lâm thổ sản từ miền ngược đưa xuống và hải sản từ miền biển chuyển vào, khi bờ hữu ngạn dần mở rộng so sông bồi cát. Ngày nay, Hàng Bè vẫn là khu chợ nhộn nhịp, nổi tiếng là “chợ nhà giàu” của Phố cổ Hà Nội.


Phố Hàng Trống ban đầu kéo dài suốt từ đầu Hàng Gai đến tận Tràng Thi, bao gồm cả một đoạn nhìn ra hồ Gươm (song song Hàng Khay bây giờ). Phố Hàng Trống như một hành lang nối khu phố cổ với không gian hồ Gươm và gắn với khu trung tâm thương mại của người Âu ở phố Tràng Tiền. Trên phố có nhiều khách sạn, cửa hàng và một số nghề mà thợ khéo từ các nơi tìm đến lập nghiệp như nghề thêu, nghề khảm và đặc biệt là nghề vẽ tranh mang thương hiệu Hàng Trống.


Phố Lò Rèn trước kia là thôn Tân Khai, hình thành từ những người làm nghề sửa chữa nông cụ bằng sắt, gốc làng Canh (Hòe Thị, Từ Liêm) tụ về. Khi sông Tô Lịch chạy qua nơi đây bị lấp, đất làng biến thành phố xá, cư dân đông dần, có cả người làng Hà Từ (Sơn Tây) lên mở lò. Có thời phố còn được gọi là Hàng Bừa vì bán nhiều răng bừa. Khi cầu Long Biên xây dựng, vật liệu cũng như công nghệ chế tác sắt thép được phổ biến, việc tán đinh bu lông đào tạo được nhiều nhân lực bản địa nên nghề rèn phát đạt. Sau này, các công trình xây dựng bắt đầu sử dụng nhiều sắt thép kéo theo cả nghề rèn và nghề buôn vật liệu, vật dụng sắt thép phát triển. Vì thế những phố kế cận với phố Lò Rèn cũng có nhiều nhà mở cửa hàng buôn bán đồ sắt.


Khu 36 phố phường có một con phố ngắn gọi là Hàng Thiếc. Thiếc ở đây được dùng để đúc một số vật dụng như chân đèn, cây nến, lư hương… nhưng chủ yếu vẫn để làm chất liệu hàn ghép các đồ làm bằng kim loại khác. Các cửa hàng ở đây còn sử dụng nhiều phế liệu, chủ yếu là thùng đựng dầu hỏa, để làm thành các vật dụng như chậu, thùng gánh nước… Ở đây còn làm các loại đồ chơi có thể cử động như thỏ đánh trống, con bướm vỗ cánh, tàu thủy chạy bấc dầu hỏa…


Hàng Đường là cái tên có từ trong ca dao xưa. Phố có nhiều cửa hàng mứt kẹo có tiếng và đặc biệt sầm uất vào những ngày giáp Tết Trung Thu hay Tết Nguyên đán. Ngoài đồ ngọt, Hàng Đường còn có nhiều cửa hàng vải vóc của Ấn kiều và cửa hàng tạp hóa của người Hoa.


Phố Hàng Khay nằm ở bờ Nam của hồ Gươm. Khay là món đồ gỗ dùng bày đặt ấm chén uống trà, uống rượu hay những đồ vật gì cần sự sang trọng. Nó đẹp nhờ tài khéo của người thợ khảm trai hay ốc lên mặt gỗ. Làng nghề thợ khảm khay vốn tập trung trên đất bị Tây lấy làm đường Paul Bert (Tràng Tiền). Đoạn đường ngắn này một thời còn gây ấn tượng bởi các cô gái từ làng hoa Ngọc Hà ngồi thành dãy bên phía bờ hồ Gươm.


Nhắc đến khu 36 phố phường Hà Nội không thể không nhắc đến hồ Gươm – Hồ Hoàn Kiếm. Xưa hồ Gươm có tên là “Lục Thủy” gợi lên màu sắc của hồ nước nằm ngay sát phía Nam 36 phố phường Thăn Long xưa.



HÀ NỘI XƯA – PHỐ HÀNG MẮM

Phố Hàng Mắm (Rue de la Saumure) Con phố dài 188m, đi từ đường Trần Nhật Duật cắt ngã tư Hàng Tre và cắt Nguyễn Hữu Huân đến chỗ tiếp nối với Hàng Bạc, chỗ ngã ba Hàng Bè, thuộc quận Hoàn Kiếm.


Vị trí phố Hàng Mắm


Trong ảnh là phố Hàng Mắm xưa. Đó vốn là con đường dân vạn chài gánh các loại mắm từ bên sông Hồng vào phố Hàng Bạc và tỏa đi bán trong khu 36 phố phường. Do mặt hàng này tỏa mùi khó chịu nên sau này, những người gánh dừng lại bán cố định và hình thành nên con phố chuyên bán loại đặc sản này. Trước năm 1900, phố Hàng Mắm chỉ gồm các cửa hàng bán mắm, đồ ướp và cá khô. Đến những năm 1930, nơi đây xuất hiện thêm các cửa hàng bán vại sành, tiểu sành, bia đá, đá mài… Ngày nay, người bán mắm đã chuyển hết vào chợ Hàng Bè, phố Hàng Mắm giữ nguyên tên nhưng chỉ còn những cửa hàng bán mặt hàng sành đá.


Phố Hàng Mắm 1895-1896
​

 

Năm 1884, bác sĩ Hocquard mô tả: “Cửa hàng bán mắm, vịt ướp, cá khô treo trên trần nhà. Mùi nước mắm, mắm tôm nồng nặc”; thì 50 năm sau, năm 1934 Bonifaci mô tả: “Phố Hàng Mắm bốc mùi khó chịu, trong nhà bán tôm cá khô. Cửa hàng mắm xen lẫn cửa hàng bán vại sành, tiêu sành, bia đá, đá kè chân cột, đá mài, đá bọt… Cửa hàng nào đằng trước cũng treo một lồng chim họa mi”.


Phố Hàng Mắm (Rue de la Saumure) trước năm 1910


Tấm bưu ảnh ghi chú là Hàng Mắm nhưng thực ra là đoạn phố cuối Hàng Bạc.


Hà Nội những năm thập niên 30. Ngã tư Phố Nguyễn Hữu Huân


Phố Hàng Mắm – 1997.



HÀ NỘI XƯA – PHỐ HÀNG GIẤY

Phố Hàng Giấy (Rue de Papier) dài 208m thuộc phường Đồng Xuân, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Phố Hàng Giấy chạy theo hướng Bắc Nam, đầu Bắc cắt với phố Hàng Đậu, đầu Nam tiếp theo là phố Đồng Xuân.


Vị trị trí Hàng Giấy – 1936 Hanoi Map


Từ phố Đồng Xuân nhìn ra phố Hàng Giấy, xa xa ta thấy tháp nước Hàng Đậu ngày nay ( trên bưu thiếp in nhầm tên phố?)


Từ Phố Hàng Giấy nhìn về chợ Đồng Xuân, lúc này vẫn thấy cổng đình Đồng Xuân vốn là số nhà 83 phố Hàng Giấy ngày nay, thờ Bạch Mã.).


…Vẫn góc nhìn này, nhưng chợ Đồng Xuân đã được xấy mấy cái cổng vòm chợ,…


Nhìn về đầu phố Hàng Giấy xa xa, lúc này khu phố còn thấp với nhà cao 1 tầng là chủ yếu nên vẫn nhìn thấy tháp nước Hàng Đậu.​

 

HANOI 1979-Đường tàu điện chạy trên tuyến Bồ Hồ-Đồng Xuân-Quan Thánh-Bưởi ( Phố Hàng Giấy)


Tàu điện từ bến Đồng Xuân đi ra phố Hàng Giấy


Tàu điện trên phố Hàng Giấy, 1989.


HÀ NỘI XƯA – PHỐ ĐỒNG XUÂN

Phố Đồng Xuân (Rue du Riz) dài khoảng một trăm bảy mươi mét, nối tiếp phố Hàng Giấy chỗ ngã tư Hàng Khoai, cắt qua ngã tư Hàng Chiếu, Hàng Mã, qua Ngõ Gạch đến phố Hàng Đường, hướng ra hồ Hoàn Kiếm, thuộc phường Đồng Xuân, quận Hoàn Kiếm. Tên phố Đồng Xuân xuất hiện từ sau năm 1945.


Vị trí phố Đồng xuân


Hà Nội xưa gọi là Kẻ Chợ bởi tự thân là một cái chợ lớn đáp ứng nhu cầu một thời là kinh đô của những vùng xung quanh, phố Hàng Gạo xưa nay là phố Đồng Xuân cũng hình thành như vậy.


Toàn cảnh phố Đồng Xuân nhìn từ phố Hàng Giấy. Đền Đồng Xuân trong ảnh nay đã biến thành một cửa hàng, số nhà 83.


Ngã tư Hàng Khoai – Đồng Xuân


Lúc đầu chợ Đồng Xuân được rào bằng tre nứa, về sau được thay bằng khung sắt, mái tôn. Có năm cầu chợ, mỗi cầu dài 52 m, cao 19m. Chợ khánh thành vào năm 1890.


Đã bắt đầu xuất hiện đường tàu điện. Nằm gần ga Đầu Cầu, chợ Đồng Xuân là điểm thuận lợi để hàng hóa bốn phương dồn về đây cũng như từ đây tỏa đi các nơi. Khi xây dựng chợ người Pháp để chừa ra một khoảng đất rộng ở đằng trước, sau này là chỗ tránh nhau của đường xe điện Bờ Hồ – Chợ Bưởi. Chỗ đó còn kê mấy ghế đá dưới bóng mát hàng cây.


Cảnh buôn bán bên trong chợ, nơi mỗi cầu chợ được dành cho một ngành hàng.​

 

Khu vực bán cây hoa cảnh thu hút các bà đầm. Trong ảnh ta có thể nhận thấy một phần của nhà máy sợi Bourgouin Meiffre (nhà máy sợi Bắc Qua), được xây dựng năm 1891 ở sau chợ Đồng Xuân.


Đường xe điện điện xây dựng ở Hà Nội vào năm 1900


Những bức ảnh thời kì đầu cho thấy mặt tiền của chợ chưa được xây


Dòng lưu bút đề ngày 17/11/1906


Chú thích trên ảnh Một ông quan đi bộ trên phố. Có thể nhận ra phố Đồng Xuân nhờ những mái tôn đặc trưng ở bìa phải bức ảnh. Nhóm người, có vẻ vừa thăm chợ ra. Ông quan (không biết có tham) hom hem bên cạnh bà vợ sung mãn. Đoàn người với ô lọng đi chuyển về hướng phố Hàng Đường.


Dãy nhà số chẵn đối diện chợ Đồng Xuân

Phố Đồng Xuân là một đường phố ngắn, nhưng lại có vị trí buôn bán thuận lợi. Có thể coi là một bộ phận của chợ Đồng Xuân: các cửa hàng chuyên bán hàng khô để nấu cỗ; có mấy nhà làm và bán hương (Tân Mỹ số 14); thuốc lào (Giang ký số 16 và Xuân Hương số 24); vài ba nhà bán thịt quay; một hiệu đại lý cho nhà máy thuốc lá Yên Phụ.

Đoạn phố Đồng Xuân giáp đầu Hàng Đường (bên số chẵn) có nhiều cửa hàng bán đường mứt, làm các loại bánh cổ truyền (bánh xu xê, bánh mảnh cộng, bánh gấc, bánh cốm), oản bột, bánh khảo, những con giống bằng bột nặn, có hàng cắt giấy bán cho người có điện thờ chư vị, trang trí bàn thờ.

Bên số chẵn cuối dãy giáp phố Hàng Mã có nhiều nhà buôn có cửa hiệu tương đối lớn, mấy nhà xây liền nhau là Hương Lĩnh (buôn tơ sợi số 80), Toàn Thịnh (đóng giày số 84), Đông Mỹ (sản xuất bánh kẹo số 86), nhà thuốc Tây Pharmacie Tín.

Phố Đồng Xuân chỉ có đôi ba cửa hàng của Hoa Kiều: nhà Hà Cự Môn trồng răng giả, trước dọn hàng trong chợ, sau ra phố mở cửa hàng. Nhà Lương Lý bán thực phẩm đồ hộp rượu Tây.


Đoạn cuối phố Hàng Giầy


Khoảng năm 1920, chợ Đồng Xuân được sửa sang lại. Mặt tiền theo kiến trúc Pháp, gồm năm phần hình tam giác có trổ lỗ như tổ ong. Cây cối chặt quang để mở thành đường phố có vỉa hè, có rãnh thoát nước.


Hình ảnh chợ tháng Tư năm 1926


Toàn cảnh 5 khối chợ. Sau vụ cháy năm 1994, khi xây dựng lại chợ, phần mặt tiền chỉ giữ lại 3 khối tam giác, khối thứ nhất và thứ năm đã bị dở bỏ để mở rộng phố Hoàng Khoai và phố Cầu Đông.

​