Hàng ngày chúng ta tiếp xúc với rất nhiều thiết bị phát ra âm thanh, chúng là loa, tai nghe với vô vàn hình dáng kích thước khác nhau nhưng liệu bạn có biết cấu tạo, nguyên lý hoạt động của chúng có khác nhau không ? Bài viết này sẽ nói một cách dễ hiểu nhất về cấu tạo – nguyên lý hoạt động và cách bố trí loa sao cho phù hợp nhất với người nghe. Cách loa tái tạo âm thanh Âm thanh thực chất là những sóng âm lan truyền trong không khí tạo nên âm thanh. Và loa cũng dựa trên nguyên tắc đó để tái tạo âm thanh, Màng loa sẽ rung theo những tần số khác nhau làm không khí chuyển động và tạo ra sóng âm. Loa nhận tần số sóng âm bằng tín hiệu điện từ cục đẩy công suất hay một bộ khuếch đại amply rồi rung màng loa tạo sóng âm tương ứng và tái tạo âm thanh. Ngược lại khi bạn thu âm, âm thanh dạng sáng âm sẽ được thu lại thành dạng tín hiệu số hoặc tương tự để lưu trong máy tính hay thiết bị lưu trữ của bạn. Khi phát nhạc, môt bộ chuyển đổi tín hiệu sẽ chuyển từ tín hiệu đó thành tín hiệu điện chạy tới loa. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động Loa có nhiều hình dạng kích cỡ nhưng về cấu tạo thì hầu hết là như nhau. Thiết kế đơn giản nhất của loa là một nam châm vĩnh cửu cố định ở đầu nhỏ, tiếp đó là một cuộn dây đồng và ra đến ngoài đầu to là một màng loa ( làm bằng plastic hoặc giấy ) Dòng điện mang tần số từ amply chạy sang loa, khi sang loa chúng chạy vào cuộn đồng làm thay đổi lực từ trường của nó. Khi cuộn đồng thay đổi từ trường nó sẽ hút đẩy nam châm, do nam châm cố định lên cuộn đồng sẽ di chuyển lên xuống. Dính với cuộn đồng là màng loa cũng di chuyển theo nhịp nhàng lên xuống theo tần số dòng điện. Khi dòng điện lưu động theo một hướng thì màng loa sẽ rung xa ra khỏi nam châm, và khi dòng điện lưu động hướng ngược lại màng loa sẽ rung gần nam châm. Dòng điện liên tục thay đổi tới lui với tần số khớp với tần số sóng âm mà loa phải tạo ra. Với tần số thấp, độ lưu động khoảng vài chục lần mỗi giây sẽ tạo ra âm trầm, ở tần số cao hơn có thể tới 20 nghìn lần mỗi giây và đó là âm bổng. Âm thanh dựa trên sự chuyển động nên kích thước của loa cũng ảnh hưởng tới tần số âm thanh mà nó có thể tái tạo tốt nhất. Với loa lớn, màng loa lớn có thể làm chuyển động nhiều không khí hơn nhưng nó không thể chuyển động nhanh được, vì vậy nó thường dùng để tạo âm trầm. Còn với loa nhỏ, tuy màng loa làm chuyển động ít không khí hơn nhưng nó có thể chuyển động rất nhanh, nên nó hay được dùng tạo âm bổng. Vì đặc điểm của từng loại loa như vậy nên những loa hi-fi thường dùng nhiều loại loa. Một số loa chỉ có một loa duy nhất, nhưng vẫn tái tạo tốt các tần số âm thanh. Còn những bộ loa chuyên dụng thường dùng nhiều loa để tạo được đầy đủ các dải tần khả thính. Một bộ loa hi-fi cơ bản có 2 loa: một loa trầm woofer (cho các tần số thấp hơn – âm trầm) và loa tweeter (cho các tần số cao hơn – âm bổng). Các tần số tầm trung (tầm gồm hầu hết âm do người hát) thường được loa tweeter tái tạo, dù vài loại bộ loa có loa trầm nhỏ hơn (như bộ loa để kệ) để loa trầm tái tạo âm tầm trung. Cách bố trí loa Điều gì ảnh hướng lớn nhất tới cách bố trí loa ? Nhiều người sẽ nói là không gian, nó đúng nhưng tại sao lại là không gian ? Đó là do độ dài của sóng âm, mỗi tần số sóng âm đều có một độ dài khác nhau. Và nó rất quan trọng đến vị trí đặt loa và âm thanh mà bạn nghe được. Ví dụ với dan karaoke có loa siêu trầm, loa tạo ra âm thanh tần số thấp nhưng có độ dài sóng lớn. Ví như loa siêu trầm sóng âm 40Hz thì độ dài sóng âm của nó sẽ dài khoảng 8,5m. Với một phòng cỡ bình thường thì bạn không thể nghe nhạc với sóng âm dài như vậy nên bạn chỉ cần một loa siêu trầm là được rồi. Sóng âm đó có đến tai của bạn thì bạn cũng không thể cảm nhận chính xác nó đến từ đâu nên loa siêu trầm có thể để đặt ở bất cứ đâu trong phòng cũng được. Còn với loa âm bổng tweeter, một tần số 4000Hz thì sóng âm chỉ dài 86mm. Âm này rung quá ngắn và rất nhanh nên bạn cần phải ở trên đường đi của chúng để nghe rõ chúng. Đó là lý do tại sao các loa tweeter luôn đặt ở vị trí cao hơn trong thùng loa của hệ thống âm thanh hội trường hay dàn karaoke để nó ở vị trí ngang tai hay gần với tai người nghe. Bạn nên đặt loa sao cho loa tweeter cao bằng tai của bạn khi bạn nghe nhạc hay xem phim. Vì vậy khi dùng loa cỡ nhỏ không nên đặt trên sàn nhà, hãy đặt chúng trên giá – kệ để loa tweeter ngang với tai bạn. Những loa nối với máy tính cũng nên đặt trên kệ - giá để loa hướng về tai bạn. Loa trầm và loa trung tạo các tần số giữa bổng và trầm thấp, nên vị trí đặt của chúng không quan trọng bằng vị trí đặt của loa tweeter. Đây là lý do loa woofer của bộ loa để sàn luôn ở phía dưới. Tuy nhiên, tần số càng cao, bạn sẽ càng nhận thấy tai của bạn có "cùng trục" với loa hay không, có nghĩa là có ở ngay trên đường truyền sóng âm của bộ loa hay
